Deze blog is voor iedereen die zo ontzettend hard zijn best doet om zijn paard te helpen een beter lichaamsgebruik te vinden, maar het gevoel heeft dat ze het nooit goed genoeg doen. Je bent niet de enige en je loopt altijd voor op iedereen die het niet probeert.
Voor veel paardeneigenaren gaat er een hele wereld open wanneer we beginnen te leren over de biomechanica van het paard. De meeste van ons leren voor het eerst over paarden in paardrijles. Deze lessen staan, zoals de naam al zegt, voornamelijk in het teken van het rijden op het paard, wat in veel gevallen neerkomt op ´the mere act of not falling off´. Vanuit daar volgt soms een specialisatie richting een sport (dressuur, springen, western, etc.) maar vaak ook niet. Dit is wat we noemen: recreatief rijden. Het is rijden met als doel om plezier te hebben, het liefst voor zowel ruiter als paard. De meeste van mijn lesklanten vallen in deze categorie, zij willen vooral plezier beleven aan het rijden en vinden het belangrijk dat ook hun paard het naar zijn zin heeft.
Zodra de basisafspraken in orde zijn en we het paard kunnen rijden op onze lichaamstaal, komt het lichaamsgebruik aan de orde. Dit vind ik erg belangrijk, omdat ik niet alleen wil dat paard en ruiter samen plezier kunnen beleven, maar ook dat ze samen gezond blijven. Omdat het paard niet gemaakt is om op te rijden, moeten we het helpen zijn lichaam op zo'n manier te gebruiken dat hij geen schade oploopt. We willen het paard daarom uitnodigen zijn lijf net een beetje anders te gebruiken wanneer wij erop zitten. Meestal (of eigenlijk altijd) leidt dit tot bepaalde frustraties. Omdat veel van deze frustraties universeel zijn, bekijk ik ze graag eens nader vanuit het perspectief van zowel het paard als de ruiter.
Ruiter
Do the best you can until you know better. Then when you know better, do better. - Maya Angelou
Mensen hebben het voordeel dat we heel goed cognitief kunnen leren en dat we theoretische kennis binnen enkele momenten van het ene individu naar het andere individu over kunnen brengen. Wanneer we eenmaal iets nieuws geleerd hebben, kunnen we dat vaak niet meer vergeten (mits het voldoende indruk gemaakt heeft). Als ik in een les uitleg dat het niet goed voor het lijf van je paard is als hij met zijn hoofd in de lucht loopt terwijl jij erop zit, dan maakt dat meestal zoveel indruk dat je er meteen iets aan wilt doen. Lang niet iedereen heeft dressuurmatige ambities, maar een gezond paard willen we allemaal. Gelukkig kunnen we ook allemaal leren om het paard hierbij te helpen, maar de weg daarnaar toe is niet een egaal stijgende lijn. Kennis en kunde zijn namelijk twee heel verschillende dingen: kennis kun je in een moment opdoen, kunde vergt oefening en tijd.
Er zijn verschillende redenen waarom we gefrustreerd raken terwijl we het gat tussen kennis en kunde opvullen. Hieronder een aantal die ik regelmatig tegenkom en tips om met deze frustraties om te gaan:
Je leert zien wat er minder goed gaat: zoals gezegd is het paard niet gemaakt om op te rijden en is de beginsituatie er dus eigenlijk altijd een waar we iets aan willen veranderen. We leren zien en begrijpen wat er schadelijk kan zijn aan het rijden en meestal kunnen we dit vervolgens niet meer ontzien. Dit zorgt ervoor dat we veel aandacht hebben voor wat er (nog) niet goed gaat. Om hiermee om te gaan is het belangrijk om niet te veel in 1 keer te willen veranderen en de nadruk te leggen op wat er wel goed gaat. Vaak voelen we ons ook erg verantwoordelijk op het moment dat het paard net niet zo loopt als je zou willen. Doordat we ons bewust zijn van de consequenties op lange termijn kunnen we ons schuldig voelen en soms zelfs liever niets doen, dan iets verkeerds doen. Bedenk dat dit verantwoordelijkheidsgevoel een uiting is van je liefde voor je paard. Je hebt het beste met hem/haar voor en wil eigenlijk dat het alleen maar goed en beter gaat. Zie het verantwoordelijkheidsgevoel als een motivatie om te blijven oefenen en bedenk dat het proces er niet hetzelfde uitziet als het resultaat.
Er is altijd een inspanning nodig om een betere beweging te krijgen. De beginsituatie is de basishouding zoals die er vanzelf is, om deze situatie te verbeteren, moeten we werken. Dit kan ontzettend frustrerend zijn, omdat je het gevoel hebt dat je constant je best moet doen. Het helpt om te denken aan eerdere leerprocessen die je met je paard hebt doorstaan. Denk aan eerdere uitdagingen die je samen hebt doorgemaakt, waarbij je het paard talloze keren moest helpen maar die nu min of meer vanzelf gaan (volgen van de hoefslag, stilstaan bij het opstappen, behouden van de gang). Als je de training van je paard goed opbouwt zal je paard, ook in zijn lichaamsgebruik, steeds meer vanzelf meedoen. Daarmee komen we meteen op de volgende veelvoorkomende frustratie the more you learn, the less you know. Oftewel steeds als je iets leert, kom je er achter dat er nog iets is dat je niet wist, kon of deed. Dit mes snijdt aan twee kanten: ja, je ontdekt steeds iets dat je nog niet goed doet, maar dat betekent ook dat je continu verbetert! Er is altijd iets nieuws om te leren en je kunt jezelf eindeloos verbeteren. Nooit uitgeleerd zijn is ontzettend leuk, er is altijd meer te ontdekken en je hoeft nog lang geen andere hobby te zoeken.
Paard
Expectation is the mother of all frustration - Antonio Banderas
Behalve dat ons eigen leerproces kan leiden tot allerlei frustraties, is er nog een andere kant van het verhaal: het paard. Wanneer je gefrustreerd raakt in het proces, kan het erg helpen om je perspectief eens te verplaatsen naar de ervaring van het paard. Daarbij geef ik je de volgende aandachtspunten mee:
Het paard weet niet wat we willen. Jij als ruiter hebt met behulp van een instructeur, boek of video nieuwe informatie tot je genomen en bent bezig dit toe te passen op je paard. Je paard heeft diezelfde informatie niet tot zijn beschikking en moet aan jou afleiden wat de bedoeling is. Dit betekent dat het plaatje waarnaar wij opzoek zijn, per definitie, voor het paard veel vager is dan voor ons. Denk maar aan zo'n telefoonspelletje, waarbij een boodschap steeds wordt door gefluisterd tot de laatste persoon een heel ander verhaal vertelt dan waar het spel mee begon. Tel daarbij op dat een van de spelers een andere taal spreekt en dat wij het verhaaltje constant aan het veranderen zijn. Niet zo gek dat het paard niet altijd meteen begrijpt wat we willen. Probeer daarom niet te veel tegelijk te vragen en zorg dat je duidelijk bent in je vraag en je antwoord. Bouw samen met je paard een referentiekader op van dingen die je aan hem zou kunnen vragen: figuren, patronen en bewegingen. Zo heb je iets om op terug te vallen als je merkt dat je paard in de war raakt van je vraag. Bouw iedere verandering op uit hele kleine stapjes, zodat je het paard kan belonen zodra hij in de juiste richting begint te zoeken. Dit mentale aspect van de ontwikkeling van het paard is ontzettend belangrijk en we moeten hier als ruiter veel respect voor hebben. Verder zijn er ook verschillende fysieke aspecten die ervoor zorgen dat het paard niet direct zijn houding verandert. We vragen het paard om zich op een andere manier te bewegen dan hij zijn hele leven gedaan heeft. Het paard heeft jarenlange ervaring met bewegen op zijn eigen natuurlijke manier, en nu willen wij daar opeens iets aan veranderen. Daar zal hij zowel mentaal als fysiek aan moeten wennen. Zelfs bij een relatief jong paard, met maar een paar jaar ervaring en alleen maar zijn eigen manier van bewegen, vragen we alsnog of het paard zich anders wil bewegen dan dat hij de hele dag in de kudde doet. Gedurende de dag is jouw paard bezig met zijn veiligheid en comfort, zijn vrienden en zijn eten. Hoe hij zijn lijf hierbij houdt maakt daarbij echt niet uit. Correct lichaamsgebruik is totaal onbelangrijk in de natuurlijke situatie van het paard. Waar wij de meerwaarde van een houdingscorrectie (door een fysio-, ergotherapeut of yoga trainer) rationeel begrijpen en proberen mee te nemen in ons dagelijks leven, maakt dit op het paard totaal geen indruk. Zijn bewegingen moeten vooral functioneel zijn; snel en hard genoeg om aan zijn behoefte te voldoen.
Als we het paard dan zover krijgen om zijn lijf iets anders te bewegen, kan dat een vreemde gewaarwording zijn voor het paard. Alleen al dat de beweging anders voelt, kan door het paard als vervelend of onaangenaam ervaren worden. In het leven van een vluchtdier betekent verandering immers een verhoogd risico op gevaar. Daarbij komt nog dat op een goede manier bewegen, meer moeite kost. Hiervan zijn we ons allemaal bewust, denk maar aan de correcte manier om iets zwaars op te tillen. Iedereen heeft geleerd om vanuit zijn knieën te tillen. Maar ook al is dit beter voor ons lijf en niet eens zo heel veel moeilijker, in 9 van de 10 gevallen doen we het toch even snel met onze rug. Als we het paard vragen om zijn rug bol te maken en ons meer te dragen dan te duwen, kost dit het paard veel meer energie dan als hij gewoon met een vaste rug vooruit duwt. De zwaartekracht en de benodigde aanspanning van de spieren, zorgt voor een hoger energieverbruik en uiteindelijk zijn we allemaal liever lui dan moe (en zijn paarden zuinig op hun energie omdat ze die zomaar eens nodig zouden kunnen hebben om te vluchten).
Het laatste fysieke aspect dat we zeker niet over het hoofd mogen zien, is dat het lijf tijd nodig heeft om te veranderen. Het lijf moet loskomen en sterker worden en, net als bij ons, kost dit tijd. Soms is er echt een correctie van een slechte houding nodig, waarbij je eigenlijk eerst van -10 naar 0 moet voordat je wat op kan gaan bouwen. Juist omdat paarden jarenlang de hele dag in hun eigen natuurlijke houding bewegen, is het lijf naar deze houding gegroeid. Als we iets aan die houding gaan veranderen, moet het lijf de tijd krijgen om hiernaartoe te groeien. Waar conditie en spiermassa redelijk snel kunnen verbeteren, hebben de onderliggende structuren (ligamenten, pezen, botten) echt maanden of zelfs jaren nodig om te ontwikkelen.
Zowel voor het paard als voor de ruiter zijn er dus een hoop aspecten die mee kunnen spelen in de reis naar een beter lichaamsgebruik en die onderweg voor frustratie kunnen zorgen. Het is belangrijk om deze frustratie een plekje te geven in je leerproces. De eerste stap is om te merken dat je gefrustreerd raakt en te kijken of je de oorzaak van de frustratie kunt vinden. Er met iemand over praten helpt vaak om duidelijker te krijgen wat de frustratie is. Een goede anti-frustratie techniek is om terug te kijken in plaats van vooruit. In plaats van dat je kijkt naar wat er nog niet lukt, kijk naar wat je nu kunt wat een jaar geleden nog een uitdaging was. Je hoeft niet te wachten met trots zijn tot je het einddoel bereikt hebt, je mag trots zijn op iedere stap die je neemt. (Spoiler alert: je einddoel blijft verplaatsen en ga je dus nooit bereiken) Je attitude is alles: voor zowel jezelf als je paard is de sleutel tot succes om de nadruk te leggen op wat er goed gaat. Vier een feestje ieder moment dat je verbetering ziet of voelt. Heb een beetje geduld met jezelf en je paard, jullie hebben de tijd om samen te groeien. Als je zorgt dat de reis leuk is, maakt het niet uit hoe lang hij is.
